Samenwerken in de bouwketen
Vertrekpunt voor de samenwerking in de bouwketen is de behoefte van de consument, klant oftewel: de toekomstige bewoner. Het gesprek met die klant is onontbeerlijk om tot een samenwerking tussen alle betrokken partijen te komen, waar die behoefte van de toekomstige bewoner/gebruiker echt voorop staat. Dat gesprek is in de tegenwoordige gang van zaken veelal ‘weggeorganiseerd’ , en wordt vervangen door doelgroepenonderzoek e.d. Van alle partijen wordt ontwikkeling gevraagd om dit gesprek met elkaar te voeren. Toekomstige bewoners/gebruikers moeten hun ideaal zien te formuleren en gaandeweg zien te vertalen naar de praktijk. Zij kunnen niet aan de hand van een door een ander gerealiseerd eindresultaat (een gebouwd huis in een bepaalde omgeving) een beslissing nemen waar en hoe zij gaan wonen. Zij nemen verantwoordelijkheid voor een belangrijk deel van het ontwikkelingstraject dat leidt tot de bouw van hun eigen huis, dat van hun buurtbewoners, én tot de inrichting van de woonomgeving. In elke fase van dat proces zijn weer nieuwe beoordelingen en beslissingen nodig, vaak over onderwerpen en op gebieden waar men geen of weinig ervaring mee heeft of inzicht in heeft. In veel CPO-projecten is betreft de doelstelling niet alleen, of zelfs niet in hoofdzaak, het fysieke bouwwerk, maar juist de vormgeving van een nieuwe sociale gemeenschap met een eigen doelstelling. Voorbeelden daarvan zijn woonprojecten voor ouderen die zelf de zorg willen organiseren, voor elkaar willen zorgen, en/of van betekenis willen zijn voor de maatschappij, maar ook bij bijvoorbeeld meergeneratie woonprojecten. Ook die doelstellingen moeten vertaald worden in het bouwwerk.
Professionele partijen die bij de ontwikkeling en realisatie van CPO-projecten betrokken zijn (zoals projectontwikkelaars, woningcorporaties, en gemeenten) moeten anders dan ze meestal gewend zijn, hun activiteiten zo inrichten dat zij de realisatie van de doelstelling van de opdrachtgevers, meestal ook in de zin van de nieuw te vormen gemeenschap, ondersteunen. Ook bij hen is in toenemende mate een wil te ontdekken om aan te sluiten bij deze doelstellingen, daartoe soms ook genoodzaakt door de huidige economische situatie. Samenwerking met een klant als (collectieve) particuliere opdrachtgever betekent dat de ontwikkelingsprocessen in het bouwtraject heel anders verlopen, zelfs in omgekeerde volgorde plaatsvinden. Zo moet dan bijvoorbeeld eerst aan programma-ontwikkeling worden gewerkt, en dan pas aan planvorming in plaats van andersom. Het gaat nu niet meer om fictieve doelgroepen en via marktonderzoek vastgestelde behoeften, maar om een reële behoefte van concrete opdrachtgevers naar vernieuwend wonen, werken en samenleven.
Voordurend wordt daarbij gevraagd het gesprek met de toekomstige bewoners/gebruikers aan te gaan (vaak via vertegenwoordigende deelnemers en/of procesbegeleiders), en hen beslissingruimte te bieden. Vanuit de eigen expertise moet vervolgens creatief omgegaan worden met de vernieuwende wensen en eisen vanuit deze toekomstige bewoners/gebruikers. Daarmee komen de medewerkers van deze organisaties in een andere rol terecht dan die ze gewend zijn.
Zowel voor de bewoners, als voor de professionele partijen, als voor de overheid en samenleving als geheel die streeft naar meer sociale cohesie, ligt in onze visie hier de toekomst in het bouwen: in de associatieve samenwerking in de bouwketen!